Maarten Luther (1483 - 1546)
Maarten Luther, werd op 10 november 1483 geboren in Eisleben. Omdat hij laat in de avond geboren werd kon hij pas de volgende dag worden gedoopt. Op 11 november werd, in de 4e eeuw na Christus, Martinus van Tours heilig verklaard. Daarom werd Maarten gedoopt onder de naam 'Martinus' Luther. Vader en moeder Luther waren zeer trouw kerkelijk meelevende mensen met een groot plichtsbesef t.a.v. de roomse Kerk. Het was een tijd van bijgeloof en hekserij.
Eisleben, Geboortehuis Maarten Luther
Eisleben, Geboortehuis Maarten Luther
Eisleben, Geboortehuis Maarten Luther
Eisleben, Geboortehuis / Museum Maarten Luther
Eisleben, Buste Maarten Luther
Eisleben, Geboortehuis Maarten Luther
Eisleben, St. Petri-Pauli
Eisleben, St. Petri-Pauli (doopkerk)
Eisleben, St. Petri-Pauli kapel
Toen Martinus was een half jaar oud verhuisde het gezin naar Mansfeld. Hier kreeg hij nog 11 broertjes en zusjes, waarvan er 4 op jonge leeftijd stierven. Luthers opvoeding was heel streng, zijn ouders sloegen hem soms tot bloedens toe. Luther was bang voor zijn ouders. Hij kreeg ook een streng rooms-katholieke opvoeding. Een bijbel had men in de tijd niet, en zeker geen leesbare in het Duits, want men had te leven naar de regels van de kerk! Natuurlijk bezocht het gezin Luther trouw de ‘s zondagse de mis in de St. Georgkerk. Men koesterde de moederkerk want als men hun verplichtingen nakwam bracht eeuwig heil. Martinus ook elke zondag tijdens de mis in het knapenkoor. Op zevenjarige leeftijd ging Maarten Luther naar school. Hij leerde het 'Onze Vader', de Tien Geboden en de Twaalf Artikelen in het Latijn en uit het hoofd.
Mansfeld, Woning familie Luther
Mansfeld, Luther monument
Mansfeld, Luther monument
Mansfeld, School
Mansfeld, St. Georg Kirche
Mansfeld, St. Georg Kirche
Omdat zijn vader inmiddels mede-eigenaar geworden was van een kopermijn, kon Maarten gaan studeren aan de Latijnse School in Eisenach. Toen hij 17 jaar oud was ging hij naar de Universiteit in Erfurt. Hier studeerde hij o.m. Grieks en Hebreeuws.
In de bibliotheek vond hij een Latijnse Bijbel. Dat werd voor hem een openbaring. Hij las dingen die hij nooit eerder hoorde. En meer en meer groeide het verlangen om zelf zo'n Bijbel te bezitten.
Eisenach, Latijnse School
Erfurt, Universiteit
Luther was 21 jaar oud toen hij overvallen werd door een heftige onweersbui. De angst nam bezit van hem en toen de bliksem heel dicht bij hem insloeg besloot hij het klooster in te gaan. Veertien dagen later deed hij intrede in het Erfurter Augustijnenklooster en onderwierp zich als monnik aan het harde en strenge kloosterleven. Op 23-jarge leeftijd werd hij tot priester werd gewijd. Met vasten en bidden hoopte hij, tevergeefs, genade bij God te vinden. Zelfs een bezoek aan heilige plaatsen in Rome, in 1510, werd een grote teleurstelling. Het bracht hem geen vrede met God. Na zijn bezoek aan Rome werd Luther overgeplaatst naar het Augustijnenklooster in Wittenberg. Maar ook hier vond hij geen rust voor zijn ziel, hoe vroom hij ook was. Later schreef Luther: ‘…Ik ben een vrome monnik geweest en ik heb de kloosterorde zó streng gehouden, dat ik mag zeggen; indien één monnik in de hemel is gekomen door zijn kloosterwerken, dan had ik er moeten komen. Ik zou, als het nog langer geduurd had, mijzelf doodgemarteld hebben met goede werken en bidden…’ Luther was de wanhoop nabij en.., hij hield God daarvoor verantwoordelijk..., totdat hij de Heilige Geest hem de tekst de Heilige Schrift leerde verstaan...: ‘…de rechtvaardige zal uit het geloof leven…’! Niet de goede werken maar geloof alleen.
Toen mocht hij belijden: ‘…Wanneer wij als rechtvaardigen uit het geloof moeten leven en wanneer de gerechtigheid Gods, aan een ieder die gelooft tot heil strekt, zo is zij niet onze verdienste, maar barmhartigheid van God. Want de gerechtigheid Gods bestaat daarin, dat wij door Christus gerechtvaardigd en verlost worden. Nu veranderden deze woorden voor mij in lieflijke woorden. Hier in deze toren heeft mij de Heilige Geest de Schrift geopenbaard. Toen prees ik het woord ‘gerechtigheid Gods’ met een liefde, even zo groot als de haat die ik het vroeger toegedragen had…’. (uit: Tafelgesprekken)
Eisenach, Augustijnenklooster
Wittenberg, Augustijnenklooster
Direct na zijn verlichting preekte Luther totaal anders dan ervoor. Als predikant van de stadskerk in Wittenberg waren zijn preken vanaf dat moment doortrokken van de liefde van Jezus Christus als de Enige grond tot zaligheid. Want hij wist: Alleen door genade kan men zalig worden!
Wittenberg, Slotkerk
Wittenberg, Slotkerk (aan deze deur spijkerde Luther zijn 95 stellingen
Op 31 oktober 1517 schreef Luther zijn bekende 95 stellingen, gericht tegen de leer en gewoonten van de rooms katholieke kerk. In niet mis te verstane bewoording! De aflaathandel die welig tierde werd door Luther zelfs verderfelijk genoemd. De roomse kerkleiders reageerden niet onmiddellijk, maar het was te verwachten dat Luther zich moest verantwoorden, en dat gebeurde ook. Op last van de paus moest Maarten Luther zich op 12 oktober 1518 verantwoorden tegenover kardinaal Cajetanus in het Fuggerpaleis te Augsburg. Het werd beslist geen prettig gesprek, en wat Cajetanus ook in bracht, Luther was niet van zijn (Bijbelse!!) standpunten af te brengen. Uiteindelijk gaf Cajetanus het na dagen van discussie op, stuurde Luther heen, en hij schreeuwde het uit: ‘…Ik wil met dat beest (Luther dus...!) niet meer praten…’.
De rooms katholieke geestelijkheid liet het er niet bij zitten en meerdere godsdienstgesprekken volgden. Al in 1519 werd Luther opnieuw uitgedaagd. Nu door zijn tegenstander Johannes Eck, hoogleraar in de theologie. Hij was een fel tegenstander van Luthers’ nieuwe inzichten. Maar ook toen, en alle debatten die nog zouden volgen, bleef Luther onwrikbaar staan op het fundament, verankert in de bekende Sola's, 'Sola Scriptura', - 'Alleen de Schrift' ; 'Sola Gratia' - 'Alleen door genade' ; 'Sola Fide' - 'Alleen door geloof'. In 1521 werd de banvloek over Luther uitgesproken. Zodoende werd hij vogelvrij.
Augsburg, Fuggerpaleis
Worms, Heylhofpark. Hier stond Luther voor Karel V
Worms, Heylhofpark. Monument herinnert aan de Rijksdag
Worms, Heylhofpark. Monument herinnert aan de Rijksdag
De hervormingsgezinde keurvorst Frederik de Wijze nam Luther in bescherming door hem te 'ontvoeren'. Luther werd overgebracht naar het voor hem veilige kasteel Wartburg in Eisenach. Daar heeft hij veel aanvechtingen van de duivel doorstaan. Hier kwam ook de eerste vertaling tot stand van de Bijbel in de Duitse taal.
Eisenach, De Wartburg
Eisenach, De Wartburg
Op 13 juni 1525 trouwde Luther op 41 jarige leeftijd met de 26 jarige Katharina von Bora en namen hun intrek in de woning bij het Augustijnenklooster in Wittenberg. Ze kregen zes kinderen, drie jongens en drie meisjes, die met heel veel liefde werden opgevoed. Het geluk in het gezin Luther werd ruw verstoord toen hun tweede kind Elisabeth stierf. Ze was nog maar acht maanden oud. Daar bleef het niet bij helaas want op dertien jarige leeftijd stierf hun dochter Magdalena, waar Luther een heel speciale band mee had. Intens verdriet is hen niet bespaard gebleven.
Augsburg, De Fronhof
Augsburg, Gedenksteen aan De Fronhof
Coburg, Kasteel Coburg
Coburg, Kasteel Coburg
Coburg, Kasteel Coburg (kamer waar Luther verbleef tijdens het godsdienstgesprek in Augsburg)
Luther heeft, ondanks zijn drukke bestaan, een vertaling gerealiseerd van zowel het Oude-, als ook ook het Nieuwe Testament. Zo kwam er een complete Bijbel beschikbaar in het Duits. Zo kwam de Bijbel ook beschikbaar voor het gewone volk.
Daarnaast schreef Luther ook een aantal kerkelijke liederen zoals: ‘Een vaste burcht is onze God’, naar aanleiding van Psalm 46, ‘Het gebed des Heeren’ en de tweede berijming van de 12 artikelen. Voor Luther was de vertaling van de bijbel zijn levenswerk.
Op zondag 14 februari 1546 preekte Luther in de St. Andreaskerk in Eisleben, zijn geboortestad. Tijdens die dienst werd hij onwel en was niet in staat om de dienst voort te zetten. Met hartklachten werd hij naar zijn logeeradres gebracht. Luther was zo beroerd, dat hij dacht dat hij zou moeten sterven en zei: ‘…Ik ben in Eisleben geboren, misschien moet ik hier ook wel sterven...’. Hij knapte weer wat op, maar vier dagen later werd hij opnieuw heel erg benauwd.
Zijn zonen en zijn vrienden stonden aan zijn ziekbed om hem tot steun te zijn. Zijn krachten namen zienderogen af, en hij wist het, zijn einde was nabij. Met de laatste krachtinspanning sprak Luther: ‘…Al moet ik dit lichaam verlaten en uit dit leven scheiden, toch weet ik, dat ik eeuwig bij U zal blijven en dat niemand mij uit Uw handen rukken kan. Alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een iegelijk die in Hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe. Vader, in Uw handen beveel ik mijn geest. Gij hebt mij verlost, Gij, God der waarheid…’. Uitgeput zakte Luther terug op het bed.
Een vriend vroeg Luther nog of hij geloofde in De Christus en in de leer die hij zelf in Gods Naam had gepredikt. Een duidelijk hoorbaar ‘ja’, is het laatste woord dat Luther op aarde sprak. In de vroege morgen van 18 februari 1546 stierf de grote Reformator Maarten Luther.
Zijn lichaam werd overgebracht naar Wittenberg, en opgebaard op de plaats waar hij nu ook begraven ligt, voor de preekstoel in de Slotkerk.
Dr. Maarten Luther is van grote betekenins geweest voor de kerk op aarde. Ja, het is waar, vaak was hij fel en scherp in zijn bewoordingen. Maar het is zoals Melanchton het zei tijdens de rouwdienst "...Dat is nodig. Deze wereld heeft geen behoefte aan een kwakzalver. Een harde arts is nodig...." Iets om ook vandaag eens over na te denken...